De A van Groningen
Tussen 1906 en 1951 kun je aan het kenteken van een voertuig zien uit welke provincie deze afkomstig is. De Groninger Archieven hebben een website ontwikkeld waar je veel van deze auto's en hun voormalige eigenaar(s) terug kunt vinden. Net als tegenwoordig verhuist het kenteken gewoon mee met een nieuwe eigenaar. Daardoor komen we veel te weten over niet alleen het voertuig, maar ook over hun eigenaar(s). Onderstaand een paar voorbeelden uit het kentekenarchief van Groningen.Vanaf 1 januari 1906 moet een bestuurder van een motorvoertuig een zogenaamd nummerbewijs hebben. Op het nummerbewijs, dat wordt verstrekt door de Commissaris van de Koningin, staan de naam en het adres van de aanvrager, het volgnummer en de letter van de desbetreffende provincie. Deze letter-cijfercombinatie wordt de kentekenplaat van het voertuig. De eigenaar kan deze (laten) maken om ermee te kunnen rijden, mits hij een rijbewijs heeft.
Het nummerbewijs is persoonsgebonden, dat betekent dat bij aanschaf van een ander voertuig de kentekenplaat meeverhuist naar het nieuwe voertuig.
In de beginjaren heeft een eigenaar met meerdere voertuigen (met name garagebedrijven) voor al die voertuigen hetzelfde nummer! In de Registers van afgifte van nummerbewijzen voor motorvoertuigen (1906-1950) staan alle eigenaren van een Groninger kenteken.
Deze 'basisadministratie' is in zijn geheel verwerkt en aangevuld met informatie uit een aantal andere bronnen:
Provinciale Belasting
Tussen 1921 en 1927 wordt er door de provincie belasting geheven voor het gebruik van de provinciale wegen.
Bij de belastingaangifte worden, naast eigenaar en kenteken, ook gegevens over de voertuigen bijgehouden zoals merk, kleur, aantal zitplaatsen van het voertuig en bij de motorfietsen het framenummer.
De belastinggegevens van de motorfietsen zijn te herkennen onder de titel: Belastingkaart C.
De belastinggegevens van de auto's zijn te herkennen onder de titel: Belastingkaart D.
De belastinggegevens van vrachtwagens en bussen zijn te herkennen onder de titel: Belastingkaart F.
Van deze laatste categorie zijn alleen de gegevens van 1926-1927 bewaard gebleven.
Gevorderde voertuigen
In 1940 begint de "Generalbevollmächtigte für das Kraftfahrwesen" met het vorderen van voertuigen van Nederlanders.
De gegevens uit de lijsten van deze "Erfassungsaktionen", die t/m maart 1945 zijn bijgehouden, zijn ook in de kentekendatabase verwerkt.
Wagenparklijsten Busmaatschappijen
J. v.d. Wel en K. van Schenk-Bril leveren in die tijd de wagenparklijsten aan van de Groninger busmaatschappijen.
In deze lijsten staan, naast merk o.a. ook het aantal zitplaatsen en het nieuwe kenteken.
Brandweervoertuigen
De gegevens van de voertuigen van diverse brandweerkorpsen zijn aangevuld door W. Schuitema, deze (en andere gegevens) zijn ook te vinden op brandweervoertuigenonline. Deze zijn niet van de Groninger Archieven.
Rijvergunningen
De voorloper van het provinciale kenteken is het landelijke systeem van rijvergunning. Op 26 april 1898 krijgt de Groninger W.A. van Dam het landelijke nummer 1. Op de website van de Conam (Contactgroep Automobiel- en Motorrijwielhistorie) kun je uitgebreide informatie vinden over de voorloper van het provinciale nummerbewijs.
Landelijk kenteken
In 1951 wordt de landelijke kentekenregistratie weer ingevoerd.
In 1956 zijn de laatste nog in omloop zijnde provinciale kentekens vervangen door het nieuwe kentekensysteem zoals we dat tegenwoordig nog kennen.
|
Kenteken A-1, FN 1910, type 1560 op landgoed Ekenstein circa 1919. De bovenstaande foto van de FN is rond 1919 gemaakt door freule Anna (Annie) Christina Alberda van Ekenstein, de moeder van Wim en Jetje Roosenburg.
Wim en Jetje zitten voorin de auto van hun grootvader. Achterin naast vermoedelijk een kinderjuffrouw zit in het midden Trijntje Jacoba Kuipers, die Tine wordt genoemd en haar zus Jantje.
Hun vader is Kornelis Kuipers, de huisbediende van jonkheer Alberda van Ekenstein. Bron: RHC GA, oude Groninger kentekens. |
Kenteken A1
Op 5 januari 1906 wordt een Peugeot op naam gezet van Willem Alberda van Ekenstein. Hij woon aan de Markstraat 11a te Groningen en is rechter van beroep. Op 12 april 1905 krijgt W. Alberda van Ekenstein een vergunning voor het rijden van een 1 cylinder 7 pk. motorrijtuig in de stad Groningen. Rijksnummer 1562. Willem Alberda van Ekenstein koopt deze auto in maart 1905 bij Verwey en Lugard in Den Haag voor f. 1300,- waarbij hij ook nog een fooi van f. 5,- geeft. In Januari 1906 ruilt hij de auto al weer in bij dezelfde firma voor een grotere wagen. Hij betaalt daarvoor f. 3600,-. [1] Op 6 mei 1921 beschikt hij nog steeds over een auto. Zijn belastingkaart vermeld als nummer D218 en op 27 april 1922 wordt deze verlengd als D100. Alberda woont dan nog steeds aan de Markstraat te Groningen. Als fabrieksmerk wordt FN vermeld (een Belisch auto en motormerk), motornummer 172 en frame/chassisnummer 842. Het is een open ‘torpedo met kap, donkerblauw en kleur en de wagen heeft vier zitplaatsen.
De auto is op 5 oktober 1925 niet meer in het bezit van Willem Alberda van Ekenstein. Deze is tot 15 juni 1931 eigendom van Willem Carel Antoon Aberda van Ekenstein, student te Groningen. De wagen wordt dan tot 18 december 1933 eigendom van Willem Andringa de Kempenmaer die aan de Rijksstraatweg 213 te Haren woont. Als fabrieksmerk wordt dan 'Delage' (Frans automerk) genoemd. Vanaf 18 december 1933 is Julius Burmania Andringa de Kampenaar eigenaar. Hij is notaris en woont op hetzelfde adres als Willem Andringa. Daarna verliezen we de auto uit het oog.
|
| Onder bovenstaande brief staat 'De Hoogedelgestrenge Heer E.H. Ebels, Commissiaris der Koningin in de provincie Groningen' en verder 'In de hoop dat het U mogelijk zal zijn het bovenstaande te verwezenlijken, verblijf ik met met bijzondere hoogachting, van U Hoogedelgestrenge, de dienstwillige dienaar,' getekend W.A. Kempenaer. Hij krijgt op 13 mei reeds antwoord van de Commissaris. 'Om administratief- technische redenen is het mij evenwel niet mogelijk van Uw aanbod gebruik te maken'. Bron: Archief Provinciaal bestuur van Groningen (1776-1780); RHC Groninger Archieven. |
Kenteken A120
 |
| Foto: Links de A120 van Johannes Heinrich Theodoor Dröge, meubelfabrikant te Winschoten op 6 maart 1906. De auto rechts blijft onbekend. Bron: Groningerkentekens.nl; origineel Nieuwsblad van het Noorden, 20-08-1937. |
Het is 6 maart 1906 als Johannes Heinrich Theodoor Dröge, meubelfabrikant te Winschoten eigenaar wordt van een auto met het kenteken A120 (zie de auto op de afbeelding aan de linkerkant). Hij woont dan aan de Blijhamsterstraat 13 in Winschoten. Hij laat het kenteken veertien jaar later op 20 juli 1920 weer intrekken en er wordt een dupicaat afgegeven. Op dezelfde datum staat hij ingeschreven als fabrikant en komt de auto met hetzelfde kenteken met een duplicaat van 6 maart 1906 nog steeds op zijn naam.
Op 18 mei 1921 zien we een belastingkaart van de Firma Nic. Dröge aan de Garst te Winschoten. Het gaat dan om een auto met het merk Open, Torpedo, donkergroen met 4 zitplaatsen. Het motornummer is 35029 en het frame/chassisnummer is 1266. Een belastingaangifte van D281 vindt plaats op 3 mei 1922.
Op 9 mei 1923 krijgen we opnieuw een belastingkaart te zien met verleningen van D253 op 1 mei 1924, ook weer van de Firma Nic. Dröge aan de Garst te Winschoten. Als fabrieksmerk staat Brennabor omschreven.
 |
| Brennabor (1871—1945) logo. Bron: Wikipedia. |
Brennabor
is een Duits historisch auto- en motorfietsmerk. De bedrijfsnaam is: Brennabor-Werke, Gebr. Reichstein, Brandenburg an der Havel geweest. Dit is een Duitse fabriek geweest die al vanaf 1871 fietsen en kinderwagens maakt. Deze moeten echter van twijfelachtige kwaliteit zijn geweest, getuige het versje: 'Nimm viel Draht und Eisenrohr, fertig ist der Brennabor'. Van 1902 tot 1912 worden motorfietsen gemaakt, waaronder race- en gangmaakmotoren, dan gaat Brennabor tot 1920 voor het leger werken en worden er alleen auto’s gebouwd. Van 1933 tot 1940 zijn er ook weer motorfietsen. De eerste motorfietsen hebben Zedel-motorblokken, later worden Fafnir- en eigen motoren van 3½-, 4- en 6 pk ingebouwd. De laatste machines hebben tweecilinder V-motoren, waarschijnlijk uit eigen productie. Brennabor bouwt ook de Brennaborette, een voertuig met een bestelauto-achterkant en een motor-voorvork, die we tegenwoordig 'trike' zouden noemen. Brennabor is de slavische schrijfwijze voor Brandenburg. Brennabor bouwt in die tijd ook zeer luxeueuze auto's, iets wat de firma in 1930, na de crisis, op de knieën brengt en de autoproductie moet worden stopgezet in 1932 [3].
 |
| Brennabor met Sachsmotor uir 1931. Bron: Wikipedia Commons. Licentie: Creative Commons. |
_BRANDENBURG_Brennabor-Werke[1].jpg) |
| Brandenburg - (fiktive) Ansicht der Brennabor-Werke in 1913. Auteur: Wilhelm Wendlandt (1859-1937). Bron: Die deutsche Industrie (1888-1913), Berlin 1913. This image is from Die deutsche Industrie (1888-1913) - Festgabe zum 25jährigen Regierungs-Jubiläum seiner Majestät des Kaisers und Königs Wilhelm II. by Wilhelm Wendlandt (1859-1937), published 1913. The copyrights have expired and this image is in the public domain. |
Bronnen:
1. RHC GA, archief familie Alberda van Ekenstein (toegang 2063, inv. nr. 9).
2. Groningerkentekens.nl
3. Wikipedia, Brennabor
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe. |
Hoogeveen, 18 juni 2019.
Update: 3 februari 2023.
Revisie: 31 juli 2023.
Revisie: 23 maart 2024.
Samenstelling: © Harm Hillinga. |
 |
|
↑ Top |
|
